ЈАВНОТО ЗДРАВСТВО ТРОШИ СÈ ПОВЕЌЕ, А ДАВА СÈ ПОМАЛКУ
Денес, 11 ноември 2025 година, Центарот за граѓански комуникации го објави истражувањето за јавните набавки во здравствениот сектор во периодот од 2015 до 2024 година.
Истражувањето Јавното здравство троши сè повеќе, а дава сè помалку покажа дека:
» Трошоците за јавни набавки во здравството во последните 10 години се зголемија два и пол пати, односно од 126 милиони евра во 2015 на повеќе од 315 милиони евра во 2024 година. Инфлаторните фактори не се доволни за да се објаснат огромните скокови во вредноста на набавките.
» Постои јаз помеѓу зголемената вредност на јавните набавки наспроти падот на дадените услуги во јавните здравствени установи што отвора сериозни сомнежи дека јавните набавки се користат како канал за финансиско извлекување средства, наместо како инструмент за унапредување на здравствената заштита.
» Најголем раст на вредноста на јавните набавки е воочен кај клиниките и болниците. Но, наместо повеќе услуги и подобра грижа, граѓаните се соочуваат со поинаква реалност – тендерите растат, а работата на болниците и клиниките се намалува. Во периодот 2015 – 2024 година, бројот на прегледи во вкупно 55 клиники и болници е намален за 14 %, а на болнички денови за 24 %.
» Растечките трошоци за јавни набавки не можат да се оправдаат ниту со специјалистичките прегледи. Во последните три години е евидентиран пад на специјалистичките прегледи за околу 700.000, односно за 19 %. Намалувањето на бројот на здравствените услуги во гинекологијата и акушерството, како и во трансфузионата медицина, надминува 60 %.
» Со оглед на тоа што сè уште не е воспоставен Националниот систем за материјално-финансиско работење во јавните здравствени установи, како законска обврска предвидена уште од 2015 година, големите разлики во вредноста на тендерите наспроти дадените услуги упатуваат на висок ризик од злоупотреби, односно на тоа лековите и реагенсите да не се искористени за пациентите во јавните здравствени установи.
» Големиот раст на вредноста на јавните набавки во здравството е проследен со сè помал број понудувачи на тендерите. Речиси половина од вредноста на договорите се склучуваат во тендерски постапки во кои имало само по еден понудувач.
» Тендерите за набавка на реагенси и тестови во најголем дел се само формалност бидејќи се спроведуваат за веќе одбран апарат, што значи дека, уште пред да почне постапката, јасно е кој ќе го добие тендерот. Апаратите се претходно добиени како донација, земени на користење од фирми кои продаваат реагенси или, пак, купени. Набавките на реагенси и тестови на годишно ниво достигнуваат и до 29 милиони евра и се зголемиле за 81 % во периодот на анализа.
» Двогодишните тендери за набавка на инсулин, глукагон, инсулински игли и ленти за мерење шеќер, инсулински пумпи и сензори за мерење гликемија, вредни и до 39 милиони евра, се спроведуваат во постапки во кои отсуствува конкуренција, а дополнително склучените договори се анексираат. За период од 10 години, бројот на пациенти на инсулинска терапија е зголемен за 21 %, а вредноста на договорите за 77 %. Програмите за обезбедување инсулин од година во година се сè покуси, а извештаите за реализација на програмите не се објавуваат редовно и недостига јавен отчет за потрошеното.
» Тендерите за вакцинацијата на населението се финансиски сè поголеми, а набавките во одредени години се проследени со слабости – од планирање до неуспех да се склучат договорите навреме.
» Трошоците за лекови за ретки болести во последната декада скокнале од 1,5 милион на 19 милиони евра. Овој голем пораст се случува во услови кога Државниот завод за ревизија укажува дека Министерството за здравство нема целосни податоци за тоа дали терапиите навистина ја подобруваат здравствената состојба на пациентите. Причината е што за поголемиот дел од болестите за кои се набавуваат лекови не се спроведува евалуација, како што е предвидено со Програмата за лекување ретки болести.
» Еден од факторите на корупција е и немањето доволно квалификуван кадар за спроведување на набавките. Истражувањето открива дека од 110 здравствени институции, дури во 23 нема ниту едно лице со положен испит за јавни набавки, што е спротивно на Законот за јавни набавки.
» Без ефикасни механизми за надзор и следење, големи суми јавни пари ризикуваат да се потрошат без да се постигнат пропорционални подобрувања.
Истражувањето е достапно и на албански и на англиски јазик.
Истражувањето е спроведено во рамките на проектот „Спречување на корупцијата во јавните набавки во здравството“, што го спроведува Центарот за граѓански комуникации со финансиска поддршка на National Endowment for Democarcy (NED).
За повеќе информации, ве молиме, контактирајте го Центарот за граѓански комуникации на (02) 3213-513 или на center@ccc.org.mk.
]]>АКТИВНАТА ТРАНСПАРЕНТНОСТ НА МИНИСТЕРСТВАТА Е НАМАЛЕНА, А НА ОПШТИНИТЕ Е НА ИСТО НИВО КАКО И ЛАНИ
Денес, 16 септември 2025 година, Центарот за граѓански комуникации го објави редовното годишно рангирање на институциите според Индексот на активна транспарентност, односно според проактивното објавување информации од јавен карактер, во кое се вклучени 102 институции, односно Владата и сите министерства и општини. Индексот ги покажува следниве клучни аспекти:
ОПШТИНИТЕ ЛАНИ ПОТРОШИЛЕ РЕКОРДНИ 190 МИЛИОНИ ЕВРА НА ТЕНДЕРИ, ГРАД СКОПЈЕ ЗА ПРВПАТ НЕ ПРВ НА ЛИСТАТА
Денес, 11 август 2025 година, Центарот за граѓански комуникации ги објави истражувањето и базата на податоци за сите набавки на општините во 2024 година.
Истражувањето открива дека:
- Во 80-те општини и Градот Скопје во 2024 година склучиле вкупно 4.006 договори за јавни набавки во вредност од 11,7 милијарди денари, односно 190 милиони евра.
]]>- The Registry of Beneficial Ownership allowed detection of company ownership by politically prominent individuals (mayors and ministers) which had not been reported in their interest declarations submitted to the State Commission for Prevention of Corruption (SCPC).
- Inconsistency of data on business interests of politically prominent individuals shows lack of adequate checks and accuracy verification of data contained in the Registry of Beneficial Ownership and asset and interest declarations submitted by elected and appointed officials to SCPC.
- Companies owned by current mayors and former ministers appear as holders of public procurement contracts, concessions and licenses awarded by state institutions.
- The mere fact that asset and interest declarations require data enlistment only for members of the closest family leaves outside the radar companies where persons close to politically prominent individuals appear as owners, founders, members of assemblies, supervision and management boards or management structures or act as authorized persons of companies (state or private). This complicates detection of conflict of interests and abuse of power in public procurement among politically prominent individuals.
- By the end of 2023, elected and appointed officials submitted their interest declarations on the old template, which had also required disclosure of business interests for persons close to them, not only for members of their family as stipulated in the Law on Prevention of Corruption and Conflict of Interests from January 2019. Therefore, while they were not obliged by law, a small number of elected and appointed officials also reported information relating to their parents, siblings and cousins.
- Payment of fees to access data in the Registry of Beneficial Ownership further underlines the importance of data from interest declarations made by elected and appointed officials. Hence, it is highly problematic that SCPC’s electronic system does not offer data on interests reported by elected and appointed officials whose declarations were submitted by 2024. Notably, data available for these elected and appointed officials relates to their assets, but not to their interests.
- Citizens are prevented active engagement in detecting possible conflict of interests and abuse of power by public office holders. The Registry of Beneficial Ownership is not open to the public and access thereto is subject to payment of fees, while data on business interests of politically prominent individuals made available in SCPC’s electronic system are incomplete.
For more information, please contact the Center for Civic Communications at (02) 3213-513 or at center@ccc.org.mk.
The project “Using Beneficial Ownership Data to Reduce Corruption” is supported by the Swiss Government through Civica Mobilitas. Opinions expressed in this publication do not necessarily reflect the views of the Government of Switzerland, Civica Mobilitas or the implementing organizations.
]]>РЕЧИСИ ТРЕТИНА ОД ФИРМИТЕ ЧИИ ЛИЦЕНЦИ ЌЕ СЕ ОДЗЕМААТ ИМААТ БЛОКИРАНА СМЕТКА ИЛИ СЕ НЕАКТИВНИ
Денес, 24 април 2025 година, Центарот за граѓански комуникации го објави истражувањето и базата на податоци за фирмите коишто се на списокот што го објави Министерството за транспорт и врски за одземање на нивните лиценци за градежно работење и урбанистичко планирање, а по спроведените контроли и трагичниот настан во Кочани.
Истражувањето открива дека:
- Лиценци ќе им се одземат на 426 фирми, бидејќи од 479-те фирми на списокот има некои што се повторуваат, а други на коишто им се одземаат по неколку лиценци. ]]>
За две години, државните институции набавиле нови возила за 8,5 милиони евра
Денес, 13 март 2025 година, Центарот за граѓански комуникации го објави истражувањето за набавките на патнички возила на државните институции во 2023 и 2024 година и отворената база на податоци на договорите за јавните набавки на возилата. Истражувањето открива дека:
- Само за две години, 2023 и 2024, државните институции набавиле нови патнички возила за 8,5 милиони евра, дел купени, а дел земени на лизинг.
]]>3,5 милиони евра за снегот и мразот по улиците, но сумата допрва ќе расте
Денес, 12 јануари 2025 година, Центарот за граѓански комуникации го објави истражувањето за трошоците за зимско одржување на патиштата во земјава. Истражувањето покажа дека:
]]>1 милион евра пари на граѓаните општините трошат годишно на изведувачи и забавни манифестации
Денес, 19 декември 2024 година, Центарот за граѓански комуникации ги објави истражувањето за исплатите за трошоците на општините за забавни манифестации и базата на податоци за овие трошења. Истражувањето покажа дека:
]]>Општините и министерствата заедно трошат за адвокатски услуги повеќе од 2 милиони евра годишно
Денес, 12 декември 2024 година, Центарот за граѓански комуникации го објави истражувањето за исплатите за адвокатски услуги од буџетите на општините и на министерствата. Истражувањето покажа дека:
]]>ПОДАТОЦИТЕ ОД РЕГИСТАРОТ НА ВИСТИНСКИ СОПСТВЕНИЦИ ВО ЗЕМЈАВА НЕ СЕ КОРИСТАТ ЗА БОРБА ПРОТИВ КОРУПЦИЈАТА
Денес, 9 декември 2024 година, Центарот за граѓански комуникации, Здружението на даночни советници и Активо ја објавија Анализата на користењето на податоците за вистинските сопственици во борбата против корупцијата во Северна Македонија.
Анализата покажа дека:
]]>